Dankzij Herentalse ondernemer Erik Baetens is er dan toch één stukje van de ijzergieterij aan De Zaat bewaard gebleven én gerestaureerd. Volgende week zondag moet je daar zeker gaan kijken tijdens de Open Monumentendag. Experten Jan Cools en Yves Herman onderstrepen hoe bijzonder De Zaat voor Herentals en de rest van Vlaanderen was. Ontzettend bijzonder, zo blijkt.

Wil u meer weten over de geschiedenis van De Roest en de vroegere site van de Zaat dan bent u welkom op de tentoonstelling in de lokalen van het bedrijf Lynx Automation, Wuytsbergen 2, Herentals op zaterdag 9/9 van 13u30 tot 17u en op zondag 10/9 van 10u tot 17u.

Waar is de kiosk van Herentals ?

De fraaie, door het stadsbestuur in de jaren 60 zo lichtzinnig afgebroken kiosk op de Grote Markt was ook een kunst- en meesterwerk van Van Aerschot. Reden van de afbraak was toen : parkeerplaats tekort op de Markt... (zie foto).

Blikvanger op de Open Monumentendag is zeker ook een origineel filmverslag uit 1941 over een fietstocht Antwerpen-Herentals die eindigt aan de Herentals  Molenvest ('Den Boulevard') met de molen en delen van het Duitse bezettingsleger in Herentals.

Historicus Jan Cools en ondernemer Yves Herman hebben ieder op hun manier heel veel bijgedragen aan het instandhouden van de herinnering aan de ooit zo trotse ijzergieterij in de buurt van het Herentalse station.

Jan Cools door het metaalverleden van de ijzergieterij en smederij Van Aerschot nauwkeurig te documenteren – onder andere via een uitgebreid geïllustreerd geschiedkundig boekje – en Yves Herman door ervoor te zorgen dat de voormalige kasteelvilla uit 1890 van ¬Joseph Van Aerschot naast 'De Zaat' zorgvuldig werd gerestaureerd.  Vroeger nog bewoond door de Zwitserse familie von Arx.

De tuin van deze knap gerestaureerde villa sluit aan bij het oude sashuis 11, dat destijds naast het in 1940 gedempte kanaal stond. Ook dit sashuis werd gerestaureerd door Yves Herman, die ook werkstukken van Van Aerschot verzamelt: van een brug over zijn tuinvijver tot windmolenassen, lantaarnpalen en de mallen voor de vliegwielen van de koolmijnschachten toe.

Open Monumentendag 9 en 10/9

De tentoonstelling heeft plaats in het gerenoveerde en fraai gedecoreerde bedrijfsgebouw van de Fonderies de la Campine, een prachtig voorbeeld van een geslaagde herbestemming. Het gebouw huisvest nu het informaticabedrijf Lynx Automation.

Op de tentoonstelling en tijdens drie begeleide wandelingen komt u ook meer te weten over de (ontstaans)geschiedenis van de Roest als landschap. Dit gebied, dat grofweg te situeren valt tussen de Olympiadelaan, de Kleine Nete en de Wuytsbergen heeft sinds de negentiende eeuw een hele evolutie doorgemaakt.

In 2017 heeft Natuurpunt samen met de stad Herentals op het oude vaarttracé en langs de Vuilvoort een bewegwijzerde wandeling gerealiseerd.

Roest : betekent met riet overdekt, rietland.  Zaat : betekent scheepswerf.

Sjeiks en andere waar gebeurde verhalen

"De fabriek van Moser aan 'de Zaat' maakte al van voor WOI kranen, later ook  grotere betonmolens", vertelt boeiend Yves Herman. In de jaren 50 legden ze daarmee tunnels, vliegvelden en betonwanden naast autowegen aan in half Europa, maar ook in het Midden-Oosten.

Irak was een vaste bestemming voor de arbeiders en de ingenieurs van De Zaat om er betonwegen en zelfs vliegvelden aan te leggen. Wijlen m'n vader Laurent, die internationaal transporteur was, is in Herentals zo eens een Arabische oliesjeik met zijn gevolg tegengekomen. Ze kwamen voor de machines van Moser, maar toen ze daar de vrachtwagens van mijn vader zagen, wilden ze die meteen ook kopen of de deal met Moser ging niet door. Jawel, toen heeft pa ze voor de nieuwprijs verkocht.'

Niet alleen in Irak verschenen de betonwegen van Moser. Over de Lichtaartseweg dokkeren nog altijd auto's over het beton dat de machines van Moser er in 1939 goten. Ook voor de Poederleeseweg overigens, in hetzelfde jaar aangelegd in beton, maar daar is dat sinds kort vervangen door asfalt.

"Het was mijn vader die de oude fabriek van Moser afbrak", mijmert Yves Herman. "Als Herentalsenaar en erfgoedliefhebber ben ik heel blij dat wat er rest van deze 'industriesite op rust' een plaats krijgt in het Herentalse geheugen.

Natuurlijk ook dat de stad dit hele gebied straks in de kijker zet tijdens de Open Monumentendag, want het houdt niet op bij De Zaat.

Het aanpalende natuurgebied van De Roest wijst nu als een groene vinger naar het centrum van onze stad, maar vroeger was het een kanaal, met dijken vol eiken en een spoorlijn ernaast tot in Grobbendonk.' (pp) Foto's Johan Temmerman / NNieuws

Met dank aan Yves Herman en Erik Baetens.