Eén van de uitdagingen waarmee heel wat leerkrachten Lichamelijke Opvoeding (LO) worstelen is de zoektocht naar vernieuwende strategieën om jongeren te motiveren voor hun vak. Sommige leerlingen nemen deel aan de les omdat ze LO op zich boeiend en interessant vinden, terwijl anderen eerder ongeïnteresseerd of zelfs helemaal niet gemotiveerd zijn. Zich vlot omkleden, helpen bij het klaarzetten van het materiaal, aandachtig zijn tijdens de instructie, zich inzetten en elkaar op een veilige manier helpen… jongeren zijn er niet altijd even enthousiast over en kunnen er soms moeilijk toe bewogen worden.

Hierdoor rijst de vraag wat leerkrachten kunnen doen om leerlingen optimaal te motiveren en gemotiveerd te houden’. Motivatiepsychologe Nathalie Aelterman ontwikkelde in het kader van haar doctoraatsonderzoek een interactieve training voor leerkrachten.

De LO-leerkracht als motiverende coach: vitamines van groei

In haar doctoraatsonderzoek boog motivatiepsychologe Nathalie Aelterman (UGent) zich, onder promotorschap van prof. Maarten Vansteenkiste en prof. Leen Haerens, over deze vraag. Zij toonde aan dat LO-leerkrachten de motivatie van leerlingen wel degelijk kunnen beïnvloeden.

Leerkrachten die erin slagen om in te spelen op de zogenaamde vitamines van groei bij jongeren weten hun motivatie te versterken. Deze vitamines houden de ervaring in van psychologische vrijheid en keuze (autonomie), de ervaring van doeltreffendheid en succes (competentie), en de ervaring van hechte, wederkerige relaties (relationele verbondenheid). Als deze vitamines zijn voldaan, dan hebben  leerlingen meer ‘goesting’ om deel te nemen aan de les Lichamelijke Opvoeding.

Anderzijds zal het beknotten van deze vitamines een motivationele prijs met zich meebrengen. Leerlingen die druk ervaren, twijfelen aan hun competenties en het gevoel hebben dat de leerkracht hen niet apprecieert, zullen de LO-les in sterkere mate tijdsverspilling vinden of deelnemen aan de les omdat ze ‘moeten’, eerder dan omdat ze de les plezierig en zinvol vinden.

Van moetivatie naar goesting

Het onderzoek toont verder aan dat LO-leerkrachten kunnen getraind worden om op een motiverende manier les te geven. In samenwerking met ervaren LO-leerkrachten uit het secundair onderwijs werd de interactieve training ontwikkeld: “Van MOETIVATIE naar GOESTING voor Lichamelijke Opvoeding: De leerkracht als motiverende coach”. Leerkrachten krijgen concrete motiverende strategieën aangereikt over hoe ze keuze kunnen inbouwen in hun lessen, een zinvolle uitleg kunnen geven voor de oefenstof, kunnen inspelen op de leefwereld van jongeren, gewenste hulp kunnen bieden en constructieve feedback kunnen geven.

In een recente interventiestudie bij 40 LO-leerkrachten werd de impact van deze training op de effectieve toepassing van de voorgestelde motiverende aanpak onderzocht. De onderzoeksresultaten zijn beloftevol en laten zien dat leerkrachten die de interactieve training volgden nadien meer keuze integreerden in hun lessen, meer ruimte lieten voor de leerlingen om input te geven in plaats van de instructies steeds zelf mee te delen, meer uitdagende oefeningen en spelmomenten aanboden en meer erkenning gaven aan (negatieve) gevoelens van de leerlingen. Bovendien werden deze veranderingen ook opgemerkt door de leerlingen zelf.

Motiveren zit in kleine dingen

De eerste resultaten van de training zijn niet alleen veelbelovend, maar ook relevant voor de lesgeefpraktijk. Ze suggereren namelijk dat LO-leerkrachten, mits een degelijke opleiding en blijvende professionele ontwikkeling, het verschil kunnen maken ten voordele van de ‘goesting’ bij leerlingen voor hun vak.

Een motiverende aanpak vereist niet noodzakelijk een grote inspanning of tijdsinvestering van leerkrachten. Zo is het voor LO-leerkrachten bijvoorbeeld niet (altijd) haalbaar en wenselijk om leerlingen te laten kiezen welke sportdisciplines aan bod komen (d.i. optiekeuze). Toch zijn er talrijke andere mogelijkheden om keuze te integreren tijdens de lessen, zoals keuze in de volgorde, het ritme of de moeilijkheidsgraad van oefeningen (d.i. actiekeuze). Ook kleinere aanpassingen in het taalgebruik van leerkrachten kunnen een verschil maken. Leerkrachten die een uitnodigende taal (‘kunnen’, ‘voorstellen’, ‘willen’), eerder dan een dwingende  (‘moeten’) of beschuldigende  (‘is dat nu echt zo moeilijk?’) taal hanteren spelen in op de goesting dan wel de moetivatie en het verzet bij leerlingen. Als leerkrachten deze ‘vitamines’ weten aan te leveren, dan komt dit niet enkel de betrokkenheid en motivatie van leerlingen ten goede, maar ook hun eigen welbevinden.

Bron : Universiteit Gent