Imeldaziekenhuis : wereldwijd referentie- en opleidingscentrum gynaecologische heelkunde zonder incisies

Reeds 10 jaar gebruikt het Imeldaziekenhuis Bonheiden de toen nieuwe techniek vNOTES voor minimaal invasieve chirurgie.

Via vNOTES kunnen de meeste gynaecologische operaties uitgevoerd worden zonder enig zichtbaar litteken. vNOTES wordt in de volksmond dan ook soms ‘scarless surgery’ of chirurgie zonder littekens genoemd. Daarbij komt ook nog eens dat Imelda wereldwijd het referentiecentrum is.

Artsen van over de hele wereld van o.a. New York University, Camargo Cancer Center in Brazilië en Westmead Hospitals in Australië worden hier in Bonheiden opgeleid sinds 2016 door gynaecoloog Jan Baekelandt, die de techniek mee ontwikkelde.

Maandelijks worden operaties met vNOTES vanuit Imelda wereldwijd gelivestreamd. Vroeger werden buikoperaties uitgevoerd door een grote insnede in de buikwand te maken.

Een eerste grote revolutie in gynaecologische chirurgie kwam er in de jaren 90 met de introductie van de laparoscopie (of sleutelgatchirurgie); hierbij konden dezelfde buikoperaties uitgevoerd worden door 3 of 4 kleinere insneden in de buikwand in plaats van door 1 grote insnede.

Aldus werden dezelfde operaties veel minder invasief voor de patiënten die sneller herstelden en minder lang in het ziekenhuis moesten blijven. Sinds een aantal jaren kunnen deze laparoscopische ingrepen ook met behulp van een operatierobot uitgevoerd worden.

vNOTES is een tweede revolutie in de gynaecologische chirurgie. Dankzij deze nieuwe techniek kunnen dezelfde operaties uitgevoerd worden zonder enig litteken te maken in de buikwand.

Hierdoor herstellen patiënten nog sneller, hebben minder postoperatieve pijn, kunnen sneller het ziekenhuis verlaten en hebben geen zichtbare littekens meer. vNOTES is een acroniem voor ‘vaginal Natural Orifice Transluminal Endoscopic Surgery’: endoscopische heelkunde via natuurlijke toegangsweg.

Bijna alle gynaecologische operaties kunnen via vNOTES uitgevoerd worden. De meest frequent uitgevoerde vNOTES-operatie is de hysterectomie: het verwijderen van de baarmoeder.

“Sinds het invoeren van vNOTES wordt in Imelda, als eerste centrum in België, hysterectomie routinematig via dagziekenhuis uitgevoerd. Ook voor operaties aan de eierstokken en aan de eileiders wordt vNOTES intussen routinematig gebruikt voor het behandelen van cystes, voor buitenbaarmoederlijke zwangerschappen, voor sterilisaties en voor het verwijderen van eierstokken.

Daarnaast biedt vNOTES ook een minder invasief alternatief voor het behandelen van bekkenbodemverzakkingen (of prolaps), voor baarmoedergezwellen (fibromen) en voor kankeroperaties,” verduidelijkt dokter Jan Baekelandt, gynaecoloog en specialist in vNOTES.

Om toegang tot de buikholte te krijgen wordt bij vNOTES geen insnede in de buikwand gemaakt. Via een kleine insnede in de vagina wordt een soort condoom in de vagina ingebracht waarlangs een 2/3 endoscopische camera en instrumenten in de buikholte worden ingebracht.

Op deze manier wordt de minst invasieve natuurlijke toegangsweg gebruikt om onder de visuele controle van een vergrotende camera met fijne endoscopische instrumenten operaties in de buikholte uit te voeren.

Dokter Baekelandt stond mee aan de wieg van de ontwikkeling van de vNOTES-techniek: hij startte zijn onderzoek naar vNOTES in 2012. In 2013 introduceerde hij vNOTES in de klinische praktijk in het Imeldaziekenhuis als eerste centrum in Europa.

Intussen heeft hij meer dan 2000 vNOTES-operaties uitgevoerd. Veel vNOTES-technieken werden in het Imeldaziekenhuis wereldwijd als eerste ontwikkeld, uitgevoerd en gestandaardiseerd om aan te leren aan andere chirurgen.

Imelda is nu het wereldwijde referentiecentrum voor vNOTES-opleiding. Sinds 2016 zijn meer dan 1000 gynaecologisch chirurgen opgeleid via het vNOTES-trainingspad dat door dokter Baekelandt in Imelda werd ontwikkeld. Initieel werden de ‘early adopters’ uit de USA, Europa, Zuid-Amerika, het Midden-Oosten en Australië in Imelda opgeleid.

Intussen zijn er in samenwerking met dokter Baekelandt over de verschillende continenten opleidingscentra gestart met het opleiden van chirurgen volgens de operatietechnieken die in het Imeldaziekenhuis werden gestandaardiseerd.

Dokter Baekelandt gaf al meer dan 100 internationale presentaties over vNOTES. Maandelijks worden er vanuit het Imeldaziekenhuis wereldwijd ook operaties gelivestreamd.

Van 2013 tot oktober 2019 bleef het Imeldaziekenhuis het enige centrum in België waar vNOTES werd uitgevoerd. “Sinds 2019 werden in ons ziekenhuis 35 andere Belgische gynaecologisch chirurgen opgeleid die nu vNOTES in hun ziekenhuizen uitvoeren.

In de laatste 2 jaar zijn ook de meeste grote Belgische universitaire ziekenhuizen gestart met het aanbieden van vNOTES aan hun patiënten,” vertelt dokter Baekelandt. Dokter Baekelandt promoveerde in 2018 met een doctoraatsproefschrift over vNOTES en is nu ook als gastdocent werkzaam aan de KU Leuven, waar hij de introductie van vNOTES in UZ Leuven mee begeleidt.

In Imelda werden de eerste twee gerandomiseerd gecontroleerde studies uitgevoerd die vNOTES met laparoscopie vergelijken.

Voor het klinisch wetenschappelijk onderzoek kon dokter Baekelandt rekenen op de steun zowel klinisch als wetenschappelijk van het hele team gynaecologen van het Imeldaziekenhuis en een zeer toegewijd team van anesthesisten, verpleegkundigen, studiesecretaressen en enkele externe methodologie experten.

“De wetenschappelijke resultaten tonen aan dat patiënten die via vNOTES geopereerd worden van meerdere voordelen kunnen genieten, naast het feit dat ze geen zichtbare littekens overhouden aan hun operatie: kortere operatieduur, meer patiënten die via dagziekenhuis behandeld kunnen worden, kortere hospitalisatieduur, minder postoperatieve pijn en lager gebruik van pijnstillers en minder postoperatieve complicaties.

Dit maakt het een win-winsituatie,” aldus dokter Jan Baekelandt.