Van 23 maart tot 31 augustus loopt in het Turnhoutse Speelkaartenmuseum de tentoonstelling 'Turnhouts Drukwerk', een ode aan de Turnhoutse drukkunst. Met uiteenlopende voorbeelden van drukwerk en specifieke technieken brengt de expo het grafische verleden van de stad in beeld.
De grafische industrie in Turnhout dankt haar bestaan aan een politiek toeval. In 1795 vluchtte de Leuvense drukker Pieter Corbeels naar de Kempen om aan arrestatie te ontkomen na zijn verzet tegen de Franse bezetter.
Enkele jaren later werd hij alsnog door de Fransen terechtgesteld. Einde verhaal, ware het niet dat zijn leerjongen P.J. Brepols (1778-1845) de bescheiden drukkerij overnam. Brepols ontpopte zich tot een rasondernemer, gefortuneerde fabrieksbaas en gangmaker van de industrialisatie.
Uiteraard ging dat met vallen en opstaan. Toen België in 1830 onafhankelijk werd, verloor Brepols in één klap het grootste deel van zijn klanten. Ook in eigen huis rommelde het. Werknemers verlieten het moederbedrijf en richtten hun eigen bedrijven op.
Zo werd Turnhout stilaan een volwaardige drukkersstad, met industriële drukkerijen tot in het hart van de stad. Na 1850 begon de wereldwijde export en vanaf omstreeks 1870 werd de grafische industrie de belangrijkste werkgever.
Tot de topproducten behoorden kinder- en volksprenten, boeken en naslagwerken, religieus drukwerk, gekleurd en marmerpapier, dozen en verpakkingen, strips en uiteraard kaartspellen. Turnhoutse kwaliteit ging de wereld rond.
Intussen kwam er stevige concurrentie van elders en verdwenen bepaalde producten uit het assortiment. Het internet zorgde ervoor dat niemand tegenwoordig nog woordenboeken of encyclopedieën koopt. Beroemde bedrijven, zoals Mesmaekers, Splichal of Proost behoren tot de geschiedenis. De imposante drukkerij van Brepols hield eveneens op te bestaan.
'Het Nationaal Museum van de Speelkaart serveert die rijke geschiedenis met onder meer beelden, boeken, prenten, schilderijen, fantasiepapier en glasramen. Daarnaast toont de expo ook aanverwante producten en activiteiten als papierverbetering, binden en vergulden.
Blikvangers zijn de talrijke sfeerfoto's, de oude werktuigen en het prachtige bindwerk in parelmoer en ivoor', zegt Astrid Wittebolle, schepen van Cultuur en Archief & Musea Turnhout. 'Maar we belichten ook de vaak erbarmelijke sociale omstandigheden van de arbeiders. Het leven van de drukker of kaartenmaker verliep volledig in de schaduw van het bedrijf.'
Dankzij de Turnhoutse Boekbindersgilde is er een werkend atelier te bewonderen in de tentoonstelling. 'Zo kunnen we regelmatig demonstraties aanbieden van boekbinden met de hand. En dat is verbazend knap vakwerk', besluit Astrid Wittebolle.
'Turnhouts Drukwerk' kadert binnen het feestprogramma van het vijftigjarig bestaan van het Museum van de Speelkaart.
Nationaal Museum van de Speelkaart, Druivenstraat 18, 2300 Turnhout
