De 27 OCMW's van het werkingsgebied van Welzijnszorg Kempen ervaren op de sociale dienst een steeds groter wordende administratieve druk, zowel voor als door andere organisaties.
Tinne Antonise, beleidsmedewerker bij Welzijnszorg Kempen organiseerde een bevraging bij de 27 OCMW's. Tinne schetst: "De bevraging peilde naar de effecten de coronacrisis op de administratieve ondersteuning die maatschappelijk werkers bieden. We kregen namelijk signalen dat de werklast enorm steeg. Deze bevraging leert ons dat dit aanwezig was in alle deelnemende OCMW's."
De praktijkvoorbeelden zijn frappant. Organisaties schuiven taken en verantwoordelijkheden door naar de OCMW's. Daarnaast wordt er steeds minder ondersteuning voorzien voor kwetsbare mensen door de organisaties zelf.
Er wordt op het OCMW gerekend om deze kwetsbare mensen verder te helpen.
De maatschappelijk werkers geven aan dat ze het gevoel hebben dat ze gedegradeerd zijn tot administratieve hulp, maar dat ze tegelijkertijd (wat voor een deel natuurlijk ook zo is) bekeken worden als expert inzake belastingen, werkloosheidsuitkeringen, uitkeringen van sociale zekerheid en pensioen,... Onbewust krijgen ze deze rol toebedeeld omdat ze mee de administratie opnemen van al deze diensten.
Mensen die langsgaan bij het OCMW hebben vaak zelf al geprobeerd om contact te leggen met een bepaalde dienst of organisatie.
Ten einde raad komen ze terecht bij het OCMW, waar ze een allround maatschappelijk werker voor zich krijgen die dan zelf aangeeft dat ze met de bewuste dienst contact moet opnemen, omdat ze vanzelfsprekend zelf niet weten hoe het staat met de aanvraag of het dossier.
Zo getuigt Lauren Geraerts, hoofdmaatschappelijk assistente sociale dienst Lokaal bestuur Dessel over een recente casus: "Een cliënt komt naar het OCMW omdat hij geen inkomsten had. Alle aanvragen moeten online gebeuren wat te moeilijk is voor de cliënt.
Er was geen mogelijkheid voor een telefonisch contact en de aanvraagformulieren moesten online ingediend worden. Er waren wachtlijsten van 1 tot 2 weken voor de diensten via telefoon of mail terug contact opnemen.
De cliënt blijft intussen zonder inkomen en het OCMW verleent in de tussentijd voorschotten op zijn uitkering. Dit betekent een serieus tijdverlies voor de maatschappelijk werkers omdat ze de diensten niet kunnen bereiken en tevens alles goed moeten mee opvolgen."
Deze problemen worden ook in de meer stedelijke context gesignaleerd waar diverse diensten toch nog een fysiek contactpunt hebben. Een getuigenis van een diensthoofd van een groter OCMW: "Er werd een afspraak gemaakt voor telefonische ondersteuning voor een cliënt in de kantoren van het OCMW.
De maatschappelijk werker luisterde samen met de cliënt via de speaker van een telefoon, wat op een bepaald ogenblik zorgde voor problemen inzake privacy. Er zou informatie besproken worden die de maatschappelijk werker niet mocht horen. Dit is niet werkbaar. Een maatschappelijk werker is geen secretaresse die even van het toneelstuk moet verdwijnen als het niet meer past."
De oorzaken van deze verschuiving zijn te vinden in een doorgedreven digitalisering, kwetsbare doelgroepen en bereikbaarheid. Veel mensen zijn digitaal niet mee om diverse redenen.
Corona heeft dit ook meermaals pijnlijk duidelijk gemaakt. Maar de indruk blijft dat veel diensten radicaal digitaal blijven gaan. De kwetsbare doelgroepen zijn zeer divers en daardoor moeilijk af te bakenen om gerichte maatregelen te kunnen voorzien.
Tot slot zijn veel diensten niet meer fysiek of telefonisch bereikbaar op alle momenten. Een vrije inloop om een vraag te stellen is vaak niet meer mogelijk. Een telefonisch keuzemenu waar verschillende keren een keuze doorgegeven moet worden, is voor sommige mensen echt te moeilijk.
Corona heeft deze veranderingen in vijfde versnelling gezet waarbij de vrees leeft dat er geen weg terug is. Diensten ervaren de moeilijkheden met kwetsbare doelgroepen minder omdat ze de weg steeds minder vinden. Deze mensen worden nu geholpen door een maatschappelijk werker van het OCMW.
De 27 OCMW's doen een gemeenschappelijke oproep om hier het tij te doen keren.
Koen Rombouts, voorzitter Welzijnszorg Kempen zegt: "Elke dienst moet zelf ondersteuning bieden voor kwetsbare doelgroepen. Het mag niet zijn dat ze doorgestuurd worden naar het OCMW om welke reden dan ook.
Het OCMW zal deze taak blijven opnemen omdat elke persoon recht heeft op een menswaardig bestaan. Het helpen met een vaak administratieve mallemolen behoort daar zeker bij."
Corona vormde voor elke organisatie een uitdaging, dat staat buiten kijf. Gelukkig stellen we een positieve verandering vast.
Enkele organisaties zetten letterlijk hun deuren terug open zodat ze mensen kunnen ontvangen. Laat dit een voorbode zijn van een ondersteuning op maat voor elke burger."
