VZW Herentaldum bestaat dit jaar 50 jaar.  Dat gaat niet onopgemerkt voorbij.  Het erg bedrijvige team presenteert een uitzonderlijk knap feestprogramma op 27 en 28 augustus om en rond zaal 't Hof op de Grote Markt.

'Een stevige werking van 5 decennia'

'De Herentalse Kring voor Geschiedenis en Heemkunde of 'De Geschiedkundige Kring' werd opgericht door een beslissing van het college van burgemeester en schepenen van 23 mei 1972.

Een initiatief van destijds stadsarchivaris Jan Goris, het enige bestuurslid dat na 50 jaar vandaag nog actief is in de kring als secretaris. Goris was de opvolger van stadsarchivaris E.H. Remi Verellen, gewezen professor in het Sint-Jozefscollege en later pastoor van het Begijnhof.

De stad heeft vanaf het in dienst nemen van een archiefgebouw tot de pensionering van ere-stadarchivaris Jan Goris ook altijd zorg gedragen voor de huisvesting van de Kring, eerst in het Fundatiehuis, later in het Augustijnenklooster.

De hoofdbedoeling was een einde te stellen aan de systematische afbraak en verwaarlozing van de Herentalse monumenten zoals daar waren: de afbraak van de kiosk op de Grote Markt (1966) en van de noordelijke gevel van het Begijnhof (1966), de demping van de Nonnenvest (1966) en de afbraak van het H. Geesthuis na de brand van de 15e-eeuwse vleeshal op de Markt.

Gelijktijdig hing het zwaard van Damocles boven de Oude Gashuiskapel, het Augustijnenklooster, de Stadsbrouwerij en de Oude Zalm. Het besef groeide dat het zo niet verder kon en de Geschiedkundige kring kreeg als één van haar taken de stad te adviseren in verband met het monumentenbeleid en de monumentenzorg.

Naast het wetenschappelijk onderzoek en publicaties werden in nauwe samenwerking met het stadsarchief belangrijke resultaten gerealiseerd zoals daar zijn: het indienen van een dossier voor de klassering van tal van gebouwen en landschappen in Herentals bij de Rijksdienst voor Monumenten en Landschappen. Dit resulteerde uiteindelijk in de klasseringsbesluiten van 11.8.1979 en 13.04.2003, die ongewijzigd tot op heden tal van Herentalse monumenten beschermen.

Niet alles was echter een succesverhaal: de Kring kon niet beletten dat in 1976 het Zwaantje werd afgebroken en het kasteel van Van Hilst en dat er in 1977 een turnzaal op de Nonnenvest werd gebouwd.

Meer succes haalden ze bij het voorkomen van de voorgenomen afbraak van de nochtans geklasseerde Gasthuisschuur, de redding van de Oude Zalm en het koorgestoelte van de Zandkapel, dat wederrechtelijk was weggeschonken.

De kring stond steeds mee op de bres bij acties die de Herentalse bevolking beroerden en hielp met een gemotiveerd dossier mee aan het behoud van o.a. het Kasteel van Le Paige en nam het voortouw bij de acties voor het behoud en de uiteindelijke restauratie van de Begijnhofkerk.

Maar het waren niet alleen acties die de kring in haar vaandel voert. Net zo belangrijk zijn de talrijke publicaties van de kring. Na de reeks Herentalse Bijdragen werd in 1986 van start gegaan met de uitgaven van de Historische Jaarboeken van Herentals: werken van een wetenschappelijk niveau dat al 29 jaarboeken opleverde met bijna 300 artikels, die de basiswerken vormen van de studie van de geschiedenis van Herentals.

In 2018 ontstond het initiatief om bovenop het Jaarboek nog een driemaandelijks blad Herentaldum uit te geven, waarvan in september het 16e nummer zal verschijnen. Zonder afbreuk te doen aan een wetenschappelijk correcte inhoud, richt dit zich tot een breder publiek en zorgde zo voor de enorme groei van de kring, die momenteel meer dan 540 leden telt.'

Een Liber Amicorum voor de 80e verjaardag van Jan Goris

'Wie onlosmakend betrokken is bij de Geschiedkundige Kring is uiteraard ere-stadsarchivaris Jan Goris, op wiens initiatief de kring werd gesticht en die steeds secretaris en hoofdauteur van de artikels in de jaarboeken is geweest en nog steeds is.
Zijn historie-vrienden drongen aan op de uitgave van een Liber Amicorum voor Jan bij deze gelegenheid en dit werk zal hem en zijn echtgenote worden aangeboden tijdens een academische zitting in 't Schaliken, Grote Markt 35, Herentals op zaterdag 27 augustus om 14.30u.
Met tussenliggende muzikale begeleiding zullen drie vrienden van Jan hier spreken:
• Hugo Verhaegen, voorzitter van de kring
• Ludo Helsen, voorzitter van Heemkunde Gouw Antwerpen
• Jan Vorsselmans, secretaris van de Kempische Schrijvers.

Uiteraard volgt ter plaatse een uitgebreide receptie met de nodige hapjes.
De academische zitting en receptie zijn toegankelijk voor alle leden van de Herentalse kring voor Geschiedenis en Heemkunde, mits voorafgaande inschrijving.

Grandioos Heemfeest

Op zondag 28 augustus worden de feestelijkheden verdergezet met een grandioos heemfeest, dat plaatsvindt op het terrein achter zaal 't Hof en deels ook in de zaal zelf. Het heemfeest is voor iedereen vrij toegankelijk en er valt voor elk wat wils te ontdekken.

Tapschieten

Op het grasveldje achter hotel Karmel strijden  op zondag 28/8 16 teams vanaf 10 uur voor de titel van Herentals Kampioen Tapschieten. Tapschieten of paapgooien is een oud volksvermaak, dat nog veel wordt gespeeld in de Noorderkempen.

Een wedstrijd wordt gespeeld met 2 teams van 4 personen, die beurtelings van een afstand van 8 meter met een loden schijf van 8 cm doorsnede en 800 gram zwaar gooien naar de paap, een houten cilinder van 8 cm hoog waarop 8 munten worden geplaatst. De bedoeling van het spel is om zoveel mogelijk munten (of punten) te verzamelen door de paap omver te gooien en ervoor te zorgen dat de schijven van de eigen ploeg zo dicht mogelijk bij de centen liggen.

Feestmarkt

De feestmark vindt plaats op de parking achter zaal 't Hof van 11 uur tot 18 uur.
Sportievelingen kunnen bij de Antwaarpse Katapultclub hun hart ophalen aan een sport die vroeger als 'deugnietenspel' werd omschreven.

Bij de Sint-Sebastiaansgilde kan je je trefzekerheid als boogschutter uitproberen en bij KWB Herentals kan je het verschil ervaren tussen een oude vogelpik en moderne darts. Op de stand van KSA Herentals tenslotte kan je diverse andere volksspelen uitproberen.

Tevens worden er diverse oude ambachten in de in de kijker gezet. Ann Vrancken van Mandenvlechterij Ullewanne uit Nijlen maakt eigentijdse manden en tasjes met verschillende wilgentenen, gebaseerd op oude vlechttechnieken. Kantelje uit Lier demonstreert hoe Lierse Kant en Perlage worden gemaakt. Dit streekambacht werd meer dan 200 jaar professioneel beoefend in Berlaar, Lier en randgemeenten. Met een zeer fijn haakje wordt kant op katoenen tule gemaakt. Dergelijke sierlijke motieven en rijkelijk bewerkte tule vind je nog veel terug in onze kerken op alben, communiebankkleedjes, sluiers van Onze-Lieve-Vrouwebeeldjes en processiekledij.

En wie kent niet de mooie pareltasjes? Ook deze worden op een gelijkaardige manier gemaakt, met een zeer fijn haakje en een waaier aan glazen pareltjes ontstaat een mooi tasje of worden kleedjes en blouses bewerkt.

Rit Hoefnagels en Chris van Peborgh zijn verzot op klei, waarmee ze mooie en leuke decoratieve objecten en gebruiksvoorwerpen maken. Chris werkt hiervoor met mallen en Rit maakt vooral bloemen.

Jos Truyers laat je kennismaken met het oude ambacht "Glas in lood" (restauratie en nieuw werk). Het kiezen van de juiste glaskleuren is hierbij van groot belang. Je kan het maken van een ontwerp, de keuze van glas, de opbouw en afwerking van nabij komen bekijken. De Houtsnijderclub De Kempen uit Herentals geeft demonstraties van het snijden van houten beelden en van houtdraaien en stelt eerdere creaties tentoon.

Nog meer creativiteit vind je bij Kunstatelier Tabula Rasa uit Herentals, die hun werk voorstellen en bij de Wollies uit Herentals, die zelf gehaakte en gebreide spullen te koop aanbieden ten voordele voor het Olivia Fund.

Sonja Dillen biedt op haar standje zelfgemaakte wenskaarten aan en bij Anthony Koninklijke Fotoclub Herentals kan je een foto laten maken in oude kledij tegen een historische Herentalse achtergrond.

Ook verzamelaars komen aan hun trekken op de feestmarkt. Zo laat Martin Weekhout van Numismatica Herentals u kennismaken met de wereld van de numismatiek en met munten en bankbiljetten van over de ganse wereld.

Willy Peers biedt oude postkaarten, doodsprentjes en cinema-affiches aan. Leden van de Koninklijke Postzegel- en Verzamelkring Ontspanning verzamelen sigarenbandjes, postzegels, jokers, La Vache Qui Rit objecten en veel meer. Zij stellen een aantal van deze verzamelingen en de algemene werking van hun kring voor.

Natuurlijk mag een gezonde portie geschiedenis en heemkunde op niet ontbreken. De erfgoedcel Kempens Karakter en de IOED Land van Nete en Aa laten je kennismaken met hun werking en hun boeiende publicaties zoals over de diamantnijverheid, de muzikale hoogtepunten in de Kempen, duivensport, de oorlogsjaren ...

Ze bieden ook de gelegenheid om een foto te laten nemen als wielerheld op een oude 'koersvelo' en je kan er deelnemen aan de wedstrijd '(Her)ken je erfgoed!' en daarbij kans maken op een smakelijke prijs.

De werkgroep Archeologie Mercurius laat je kennismaken met het rijke archeologische verleden van Grobbendonk en omstreken door middel van activiteiten zoals tentoonstellingen, lezingen, gegidste wandelingen, werkdagen, doeactiviteiten en zoveel meer.

Naast informatie over hun activiteiten, vind je op hun stand ook publicaties en leuke doe-opdrachten voor jong en oud. Ook Heemkring Nortrevic uit Noorderwijk en de HKIJ, de Historische Kring uit zusterstad IJsselstein (Utrecht) stellen zich voor op de feestmarkt.

Johnny Van Looy, imker uit Herentals, laat u op zijn Bijenmobiel kennismaken met de wondere wereld van de honingbijen, met ambachtelijke honing uit eigen streek, bijenproducten en educatieve informatie over honing en bijen.

En voor nog meer lekkers kan je terecht bij Wout Smout, die ambachtelijke smoutebollen maakt, gebakken in koolzaadolie. Of proef de ambachtelijke ijsjes van ijsmakerij 't Heuningenhof uit Olen. KSA Herentals biedt hotdogs aan en Tabula Rasa bakt lekkere frieten. En ook bij de Wollies kan je terecht voor lekkere, zelfgebakken vanillewafeltjes.

Ten slotte heeft Brouwerij Leysen uit Herentals ook een standje op de heemmarkt, waar je kan kennismaken met hun uitgebreide assortiment van streekbieren.

De geschiedenis van Herentals in een oogopslag

Binnen in zaal 't Hof wordt de geschiedenis van Herentals, vanaf de eerste naamsvermelding in 1150 tot op de dag van vandaag, aanschouwelijk voorgesteld op een 33 meter lange tijdlijn, die overvloedig wordt geïllustreerd met afbeeldingen van oude kaarten, etsen en gravures, prentkaarten en foto's. Een uitgelezen manier om op een laagdrempelige en overzichtelijke manier kennis te maken met de rijke geschiedenis van Herentals.

Terras en optredens

Een heemfeest zou geen feest zijn als je er niet even zou kunnen achteruitzakken bij een fris drankje, en ook op het terras van het heemfeest valt er heel wat te beleven: optredens van het duo Koffie & Cava, van de leerlingen en leerkrachten van de folkafdeling van de Stedelijke Academie voor Muziek, Woord en Dans en van accordeonist Jef Theys.

De "Hertalse welle-zangers" zingen over 'De moord van Nijlen' en Rik Rossenbacker en Lea Witvrouwen vertellen het verhaal van "De Loze Vink". En wie weet wie er nog allemaal van zich zal laten horen...

Op het terras worden ook een aantal Herentalse streekproducten in de kijker gezet, zoals de Baskwadder van brouwerij Leysen, de Bast van de Hopscheppers en de schuimwijn van Alfons Roothooft. Speciaal naar aanleiding van het heemfeest, liet Herentaldum een feestbier ontwikkelen door brouwerij Leysen, de Gulden Heern, met extracten van de heern of haagbeuk, de plant waaraan Herentals zijn naam te danken heeft en die al eeuwenlang prijkt op het wapenschild van de stad.

50 jaar Herentaldum

zaterdag 27 augustus om 14.30u

Academische zitting in cc  't Schaliken met voorstelling van het liber amicorum voor de 80e verjaardag van Jan Goris

zondag 28 augustus vanaf 10u 

Heemfeest met:
Herentals kampioenschap tapschieten
De geschiedenis van Herentals in een oogopslag (33 meter...)
Feestmarkt met voor elk wat wils
Terras met optredens en degustatie streekbier Gulden Heern van Brouwerij Leysen.

Locatie : buurt en in zaal 't Hof - parking Karmel.

Foto's en vid  : Johan Temmerman/NNieuws.