In 2007 wordt een 19-jarige jongeman met een autisme spectrumstoornis geïnterneerd na feiten van aanranding van de eerbaarheid van een minderjarige. In 2016 verblijft hij nog altijd in de gevangenis van Merksplas, zonder enige vorm van behandeling en zonder toekomstperspectief. Zijn advocaat Peter Verpoorten krijgt geen gehoor in België en stapt naar het Europees Hof voor de Rechten van de Mens.

Dat Hof gaf sinds 1998 al tientallen geïnterneerden gelijk die een zaak aanspanden tegen België wegens schending van het folterverbod. Omdat er ondanks die vele veroordelingen niets veranderde en omdat er nog een vijftigtal klachten liepen tegen ons land, schakelde het in de zaak van de 19-jarige met een autisme spectrum stoornis een versnelling hoger. Het interneringssysteem zelf is ziek, het zorgt er voor dat mensenrechten worden geschonden en het moet tegen 6 december 2018 fundamenteel veranderen, klonk het in september 2016.

Een historische klap voor België, want het Europees Hof spreekt zich normaal uit over individuele gevallen en niet over structurele problemen in een land. Dat gebeurde enkel nog maar tegen Polen, Rusland en Italië. En in september 2016 dus tegen België, een land dat volgens Peter Verpoorten geen rechtstaat is, maar alleen maar doet alsof.

Waar loopt het fout?Geïnterneerden worden in gevangenissen geplaatst en niet in aangepaste zorgvoorzieningen. Maar volgens Peter is er nog veel meer mis met de aanpak van geïnterneerden. "Neem nu de juridische begeleiding, een oud zeer." Dat wil hij bewijzen met een boekje uit 1982: "Internering. Vernedering, geen verbetering".

Het boekje begint met deze zin: "Naar aanleiding van konkrete wantoestanden bij de verdediging van geïnterneerden besloot het Antwerps advocatenkollektief een werkgroep op te richten ter studie van deze problematiek." In het boekje stond dat er een concrete handleiding moest worden opgesteld waar advocaten konden lezen hoe ze geïnterneerden moesten begeleiden.

Vandaag, 36 jaar later, bestaat er nog altijd geen opleiding of handboek interneringsrecht. "Hoe kunnen advocaten hun cliënten dan goed begeleiden? Ik heb al twee keer voorgesteld aan de Orde voor Vlaamse Balies om zo een opleiding te maken, maar ze zijn blijkbaar niet geïnteresseerd."

Peter haalt ook zwaar uit naar een deel van de magistratuur. "We weten dankzij de media al heel lang dat er iets fout loopt, maar blijkbaar zien bepaalde rechters er nog altijd geen graten in dat de mensenrechten steeds opnieuw worden geschonden. Sommige rechters nemen de klachten van geïnterneerden over hoe de overheid hen behandelde gewoon niet serieus en blijven benadrukken dat het de schuld is van de geïnterneerden zelf.

Er is echt een serieuze mentaliteitswijziging nodig. Een rechter moet een scheidsrechter zijn die oordeelt over klachten van burgers. De magistratuur zou een duidelijke lijn moeten trekken. "Overheid, jullie moeten de rechten van geïnterneerden respecteren. Tot hier en niet verder. Maar dit gebeurt veel te weinig."

Peter erkent dat er stappen in de goede richting werden gezet, vooral voor een deel van de psychisch zieke geïnterneerden die nu opgevangen worden in de twee zwaarbeveiligde psychiatrische centra in Gent en Antwerpen (FPC's). "Maar de geïnterneerden zijn natuurlijk geen homogene groep.

Er zijn bijvoorbeeld ook vrouwelijke geïnterneerden en gehandicapten. En die blijven nu te vaak in de kou staan." Hij vreest dan ook dat België de deadline van 6 december nooit zal halen. "Er zijn gewoon veel meer geïnterneerden dan plaatsen in de zorg."

Waarom we nog altijd praten over deze problematiek? "Hier zijn geen stemmen mee te winnen. Politici zijn veel te vaak partijvertegenwoordigers in plaats van volksvertegenwoordigers. Ze hebben veel te weinig oog voor de échte plichten van een politicus."

En de geïnterneerden zelf?

"Die wanen zich in een poppenkast. Ze worden in een systeem gedropt omdat ze geestesziek zijn. Een systeem waar ze zogezegd een behandeling krijgen en om de zoveel tijd voor een rechtbank moeten verschijnen. Iedereen wekt de indruk dat ze geholpen worden en dat ze rechten hebben. Maar de rechtbanken kunnen niets doen en niets veranderen, en die échte behandeling, die krijgen ze niet." (VRT NWS)