Imec, 's werelds meest toonaangevende onderzoeks- en innovatiehub op het vlak van nano-elektronica en digitale technologie, kondigt de oprichting aan van SolidLab Vlaanderen.

Imec-onderzoekers aan verschillende Vlaamse universiteiten zullen zich de komende vier jaar toeleggen op technologisch, maatschappelijk en toegepast onderzoek rond de ontwikkeling van gedecentraliseerde datakluizen als bouwsteen van een innovatieve datagedreven economie in Vlaanderen.

Vlaamse bedrijven kunnen vandaag moeilijk concurreren met internationale internetgiganten omdat ze moeilijk toegang kunnen krijgen tot data. Nochtans heeft de Vlaming weinig vertrouwen in de internationale bedrijven die de datawedloop gewonnen hebben.

De laatste imec.digimeter leert dat 67 procent van de Vlamingen zich stoort aan het gebrek aan transparantie bij bedrijven die data over hen verzamelen. 55 procent van de Vlamingen is bezorgd dat de websites en apps die ze gebruiken hun persoonlijke gegevens niet veilig bewaren.

68 procent zou graag meer controle krijgen over die gegevens, en een toenemend aantal Vlamingen is ervan overtuigd dat ze data willen delen als daar iets tegenover staat.

Data als herbruikbare grondstof

Prof. Ruben Verborgh (imec/UGent) werkt samen met Tim Berners-Lee, de uitvinder van het world wide web, al enkele jaren aan een oplossing: Solid. Het idee achter Solid is om apps en data van elkaar los te koppelen.

Het middel daartoe is een gedecentraliseerde datakluis waarin mensen hun persoonlijke gegevens kunnen opslaan, zodat ze daarna zelf kunnen beslissen met wie ze die delen.

Solid kan een disruptief vernieuwende dienstverlening helpen uitbouwen in onder meer de media, in de zorg en voor overheidsdiensten.

Door Solid bijvoorbeeld te koppelen aan het Burgerprofiel hoef je de gegevens die lokale besturen nodig hebben voor administratieve doeleinden slechts één keer op te slaan in een eigen datakluis.

Wanneer je vervolgens wordt gevraagd naar rijksregisternummer, geboortedatum, adres, diploma's, loopbaan, leningen, enzovoort, kan je alle velden automatisch laten invullen.

Solid kan je ook controle geven over het kijkprofiel dat de openbare omroep aan het opbouwen is en je zou er bovendien voor kunnen kiezen om die data te delen met andere streamingdiensten.

Of je zou verschillende routeplanningapps kunnen laten werken op de mobiliteitsgegevens die je hebt opgeslagen in jouw datakluis. En voor doeleinden rond gepersonaliseerde gezondheidszorg zou je zowel je klinische data als data van fitness tracking-toestellen kunnen verzamelen en kiezen met wie je die wil delen.

Het gevolg is steeds hetzelfde: data zitten niet meer opgesloten bij een handvol grote spelers, maar worden ingezet als herbruikbare grondstof door alle organisaties die je in vertrouwen neemt.

Het opnieuw gelijk trekken van het speelveld opent enorme opportuniteiten voor Vlaamse bedrijven.

Nieuwe onderzoeksvragen

Om dergelijke grootschalige paradigmaverschuiving in de data-economie te kunnen realiseren, moeten er evenwel nog diverse technologische en maatschappelijke vragen beantwoord worden.

Zijn burgers en bedrijven klaar om datakluizen te omarmen? Hoe laten we applicaties zo vlot mogelijk op Solid draaien? Wat zijn de potentiële verdienmodellen?

Om deze interdisciplinaire onderzoeksuitdaging aan te gaan, hebben imec-onderzoeksgroepen aan de UGent (IDLab en MICT), de VUB (SMIT) en de KU Leuven (COSIC en DistriNet) hun krachten gebundeld onder de naam 'SolidLab Vlaanderen'.

PIXLES (UGent) en CiTip (KU Leuven) vervoegen het nieuwe consortium voor het juridisch onderzoek.

De Vlaamse regering investeert 7 miljoen euro voor de eerste twee jaar van dit vierjarige project. SolidLab zal nauw samenwerken met het agentschap Digitaal Vlaanderen en met het datanutsbedrijf dat dit voorjaar wordt opgericht.

De onderzoekers zullen hun ontwikkelingen vrij beschikbaar stellen in de vorm van white papers, wetenschappelijke publicaties en open source software. Om de opgebouwde kennis op een optimale manier te laten doorstromen naar de industrie, worden collaboratieve onderzoeksprojecten opgezet met technologieproviders, datagebruikers en app-ontwikkelaars.

Er wordt ook een Software Development Kit ontwikkeld die bedrijven toelaat om op een eenvoudige wijze data te lezen en te schrijven van en naar de datakluis.

Aangezien het gebruik van datakluizen voor de meeste mensen een nieuw gegeven is, zal er bovendien belang besteed worden aan de ontwikkeling van een goede gebruikersinterface.

In tegenstelling tot de verwarrende privacyvragen (cookie- en consentboodschappen) die mensen vandaag krijgen als ze een website bezoeken, moet het onderliggende systeem duidelijk aantonen welke data wel of niet gedeeld worden.

"We willen tools aanreiken om burgers meer controle te geven over hun eigen data zodat ze meer vertrouwen krijgen in digitale technologie en zodat de bedrijven die ze vertrouwen competitiever kunnen worden.

We zijn ervan overtuigd dat SolidLab kan bijdragen aan een omwenteling die burgers bewuster laat omgaan met data en tegelijk zuurstof creëert voor meer innovatie in de data-economie", zegt prof. Piet Demeester (imec/UGent), hoofd van SolidLab Vlaanderen.

"SolidLab zal een belangrijke rol spelen bij het onderzoeken van nieuwe vragen die zich stellen naarmate Solid-ecosystemen over de hele wereld opschalen", zegt Sir Tim Berners-Lee, de uitvinder van het world wide web en CTO van datakluisbedrijf Inrupt.

"Inrupt kijkt ernaar uit om samen te werken met SolidLab, in Vlaanderen en daarbuiten."

"Vlaanderen is wereldtop op vlak van onderzoek naar persoonlijke datakluizen. SolidLab vormt, samen met de oprichting van een datanutsbedrijf, een belangrijke hefboom om Vlaanderen vooruit te laten lopen in de opbouw van een duurzame data-economie.

We grijpen dit momentum om te investeren in de verdere kennisuitbouw en -toepassing, zodat burgers en bedrijven er sneller gebruik van kunnen maken. Op die manier versterken we onze ambities om het (e-inclusief) vertrouwen van de burger in de data-economie te verhogen", zegt Vlaams minister van Innovatie en Economie Hilde Crevits.

Als onafhankelijk onderzoekscentrum verbindt imec zich ertoe zijn expertise in te zetten om de feiten rond technologie en innovatie helder en objectief weer te geven, en zo de maatschappij te helpen ze te begrijpen en te plaatsen.'  Foto imec.