Justitie : 'Forensisch drugsexpertisecentrum nieuw wapen in strijd tegen drugsmaffia'

Het Nationaal Instituut voor Criminalistiek en Criminologie (NICC) neemt een gloednieuw forensisch drugsexpertisecentrum in gebruik, ter ondersteuning van de politie, douane en magistratuur in de strijd tegen de drugshandel.

In samenspraak met het Nationaal Drugscommissariaat heeft minister van Justitie Paul Van Tigchelt hiervoor een jaarlijks werkingsbudget van een half miljoen euro vrijgemaakt. In het expertisecentrum zal het NICC aangetroffen drugs onderzoeken en profileren, uniforme en veilige staalafnameprocedures ontwikkelen voor politie en douane en zal men alle genomen stalen en profielen bijhouden in een drugsdatabank.

Zo kunnen beter verbanden worden gelegd tussen verschillende partijen drugs alsook patronen worden gevonden in de productie, handel, distributie en plaats van gebruik.

Het Nationaal Instituut voor Criminalistiek en Criminologie (NICC) zorgt voor de wetenschappelijke ondersteuning van Justitie en staat rechtstreeks onder het gezag van de minister van Justitie.

Het Labo Drugs van het NICC in de Vilvoordsesteenweg in Neder-over-Heembeek identificeert en analyseert inbeslaggenomen drugs. Ook versnijdingsmiddelen, precursoren, hormonen en geneesmiddelen worden er onderzocht. Het Labo Drugs biedt ondersteuning aan politie en douane om illegale drugslabs te ontmantelen, staalafnames te doen en productieprocessen in illegale drugslabs te identificeren. Het NICC verzorgt tevens opleidingen en advies voor politie en douane inzake inbeslagname en detectie.

In samenspraak met het Nationaal Drugscommissariaat (CNDC) maakte minister van Justitie Van Tigchelt een jaarlijks extra werkingsbudget van een half miljoen euro vrij ter oprichting van een forensisch expertisecentrum in het Labo Drugs van het NICC.

De doelstelling van het expertisecentrum is drieledig: zorgen voor een correcte en veilige staalafname van drugs door politie en douane, het uitwerken van forensische methodes om specifieke drugprofielen op te stellen en tot slot het oprichten en beheren van een drugsdatabank. Naast de aankoop van gespecialiseerde apparatuur dienen de extra middelen ook voor de aanwerving van extra onderzoekers.

Efficiënter, sneller en veiliger onderzoek

Onderzoek begint bij juiste en veilige staalafname. In aanraking komen met aangetroffen drugs en stalen nemen houdt voor politie en douane vaak echter grote veiligheidsrisico’s in. In drugslabo’s of cocaïnewasserijen komen er steeds gevaarlijke chemicaliën voor. Deze zijn niet enkel schadelijk voor personen, maar ook voor het milieu.

Een andere uitdaging is een correcte staalafname, bijvoorbeeld wanneer er grote partijen cocaïne worden aangetroffen en men deelstalen moet nemen van de hele partij zodat de onderzoeksresultaten standhouden in de rechtbank.

In overleg met het Nationaal Drugscommissariaat werkt het nieuwe expertisecentrum van het NICC in de eerste plaats uniforme methodes en staalafnameprocedures uit om veilig tewerk te gaan en correct stalen te nemen, die bruikbaar zijn voor verder forensisch onderzoek en een sluitend bewijs vormen.

Forensische profilering als fundament

Om in beslag genomen drugs te kunnen identificeren, classificeren en vergelijken met bekende referentiemonsters, is het nodig dat deze forensisch geprofileerd worden. Daarbij worden mogelijke onzuiverheden gedetecteerd en worden de samenstelling en zuiverheid bepaald. Dat gebeurt aan de hand van vooruitstrevende massaspectrometrische technieken en patroonherkenning.

Gespecialiseerde apparatuur zoals een gaschromatograaf en massaspectrometer ter waarde van 120.000 euro worden aangekocht met budget dat eenmalig werd vrijgemaakt, bovenop het half miljoen euro aan jaarlijks werkingsbudget.

Deze werkwijze stelt speurders in staat om veel meer verbanden te leggen tussen bijvoorbeeld inbeslaggenomen drugs en de illegale drugslabo’s waar ze vandaan komen. Of tussen precursoren/versnijdingsmiddelen die vaak legaal kunnen worden aangekocht en de drugs waarin ze worden aangetroffen. Of tussen ladingen drugs die in de haven worden onderschept en waar de drugs opduikt op straat. Het is duidelijk dat dit voor politie en Justitie een belangrijk wapen wordt in het opsporen en bestrijden van criminele drugsnetwerken.

De aanpak moet leiden tot meer wetenschappelijk onderbouwd bewijsmateriaal, efficiëntere gerechtelijke procedures en impactvollere beleidsmaatregelen.

Drugsdatabank voor meer inzicht in tendensen

Nu er over het hele land uniforme staalafnameprocedures zullen worden gehanteerd en deze forensisch geprofileerd zullen worden, ontstaan er veel data om met elkaar te vergelijken. Het expertisecentrum begint daarom met de uitbouw van een nationale drugsdatabank die wordt gevoed met alle analyseresultaten van drugsvangsten. Ook dit zal leiden tot meer inzicht in de tendensen van de handel, productiemethoden, welke soorten drugs er worden gebruikt en de kwaliteit ervan.

Een opvallende tendens van de laatste jaren is dat er steeds meer zogenaamde ‘New Psychoactive Substances’ (NPS) circuleren, namelijk designerdrugs. Het aantal van deze soorten dat in omloop is, waaronder de zogenoemde ‘zombiedrugs’ flakka en zogenoemde ‘bath salts’, nemen aan een snel tempo toe. Dankzij een databank is er een veel beter overzicht en wordt sneller statistisch waar de grootste gevaren schuilen, welke soorten in opmars zijn en welke drugs een prioritaire aanpak vergen.

Paul Van Tigchelt, minister van Justitie: “Het is belangrijk dat we blijven investeren in de strijd tegen drugs en zo de vinger aan de pols houden. De producten die op markt komen, evolueren continu. Politie, douane, de magistratuur en het beleid moeten constant gevoed worden met nieuwe wetenschappelijke inzichten zodat de aanpak erop kan worden afgestemd. Dankzij het nieuw expertisecentrum zullen we veel beter zicht krijgen op nieuwe trends en nieuwe soorten drugs zodat we korter op de bal kunnen spelen. Door de precieze samenstelling en onzuiverheden te meten, zullen ook voor het eerst links kunnen leggen tussen verschillende partijen drugs en waar die precies aan de man worden gebracht.”

Ine Van Wymersch, nationaal drugscommissaris: “Als criminele organisaties innovatief gedrag in producten en modus operandi vertonen, kunnen we ons niet veroorloven om achter te blijven en dus ook innoveren. Dit nieuwe lab zal onder andere worden gebruikt voor meer gedetailleerde drugsanalyses. Een beter begrip van de samenstelling van drugs zal ons helpen een effectiever gezondheidsbeleid te voeren, met meer op maat gemaakte behandelingen, en zal bijdragen aan de veiligheid door een duidelijker beeld te krijgen van de verkochte en geconsumeerde producten. Dit dwingt ons om de toeleveringsketen en de precursoren nauwkeuriger te volgen."

Pierre Van Renterghem, directeur-generaal van het NICC: “Met deze extra middelen kan het NICC zich verder ontwikkelen tot een federaal forensisch drugsexpertisecentrum. Door gebruik te maken van onze unieke positie en informatie uit clandestiene drugslaboratoria te combineren met informatie uit meer 'traditionele' monsters van politie- en douanediensten, zal het NICC een schat aan inlichtingen – forensic intelligence - over drugshandel kunnen produceren.”