Justitie : 'Veiligheidsdraaiboek moet eredienstgebouwen beter beveiligen tegen diefstal en vandalisme'

In ons land zijn er duizenden plaatsen waar mensen hun religie of levensbeschouwing belijden. Deze kerkgebouwen, moskeeën, synagogen, tempels, religieuze ontmoetingsplaasten en vrijzinnigencentra zijn vaak kwetsbaar voor diefstal en vandalisme, blijkt uit een audit van een aangestelde expertengroep.

Het aantal feiten van diefstal en vandalisme ten aanzien van eredienstgebouwen neemt bovendien sinds het coronajaar 2020 opnieuw licht toe, wijzen statistieken van de federale politie uit.

Minister van Justitie Vincent Van Quickenborne en minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden hebben daarom een plan uitgewerkt om de veiligheid van deze gebouwen en de mensen die er aanwezig zijn te verhogen. Dit resulteerde in een vertrouwelijk draaiboek, dat maandag voorgesteld en overlopen werd in de Dialoograad, het overlegorgaan met vertegenwoordigers van de erediensten en levensbeschouwingen. 

De duizenden gebedshuizen en centra voor morele dienstverlening hebben ook vaak roerend erfgoed dat kwetsbaar kan zijn voor inbraak, diefstal en vandalisme, al dan niet met geldgewin of haat als motief. Men vindt er immers beelden, schilderijen, meubels en liturgische voorwerpen, maar ook offergeld en goud- en zilverwerk die zeer gegeerd zijn bij inbrekers op zoek naar edele metalen. 

Het aantal feiten van vandalisme en diefstal ten aanzien van eredienstgebouwen daalde tussen 2018 en 2021. In 2019 registreerde de politie 440 keer vandalisme en 928 keer diefstal ten aanzien van een eredienstgebouw. In 2020 bedroegen deze cijfers respectievelijk 383 en 711, een verdere daling die wellicht beïnvloed werd door de coronamaatregelen.

Sinds 2021 is er echter opnieuw een licht stijgende evolutie te bemerken. In dat jaar steeg het aantal feiten van vandalisme opnieuw naar 422 en feiten van diefstal naar 786. De statistieken voor 2022 zijn nog niet compleet, maar de cijfers van de eerste zes maanden (236 feiten van vandalisme en 359 van diefstal) lijken die licht stijgende trend sinds 2020 te bevestigen. 

Openbaarheid en gastvrijheid houden risico’s in 

Om de veiligheid van de eredienstgebouwen en centra voor morele dienstverlening in kaart te brengen, werd een expertengroep aangesteld. Deze bestond uit specialisten van de lokale politie, de federale politie en de Algemene Directie Veiligheid en Preventie van de FOD Binnenlandse Zaken, begeleid door de Dienst Eredienst en Vrijzinnigheid van de FOD Justitie en het Directoraat Generaal Wetgeving en Fundamentele Rechten en Vrijheden.

Uit de audits is gebleken dat veel eredienstgebouwen slecht beveiligd zijn. Dit is onder andere het gevolg van hun openbaar en gastvrij karakter, waardoor controle moeilijk is en personen met slechte bedoelingen vaak ongestoord binnen kunnen.  

Veel van deze gebouwen zijn niet gebouwd met het oog op moderne veiligheid en beveiliging. Hun functie beperkt zich niet uitsluitend tot het organiseren van erediensten: ook culturele evenementen, onderwijs en andere gemeenschapsactiviteiten vinden er plaats. Ook dat bemoeilijkt de controle op wie binnen- en buitengaat. Op deze plaatsen kan het soms bijzonder druk zijn en dit hindert een evacuatie in geval van nood. 

Vertrouwelijk veiligheidsdraaiboek 

De expertengroep lijstte in de verslagen van de audits heel wat aanbevelingen op om diefstal, inbraak, vandalisme, brandstichting en daden van terreur te voorkomen. Hieruit is een vertrouwelijk handboek van meer dan 60 bladzijden ontstaan, dat als leidraad moet dienen om de gebouwen beter te beveiligen.

Het betreft niet enkel over technische of elektronische oplossingen, maar vaak ook om goedkope en pragmatische maatregelen die in de praktijk een groot verschil kunnen maken inzake veiligheid. Dit gaat over specifieke infrastructuurwerken maar bijvoorbeeld ook manieren om bezoekers beter te registreren en minder vrije toegang tot bepaalde ruimtes te geven. Ook wordt in het draaiboek verduidelijkt wie de aanspreekpunten zijn om specifieke situaties op het terrein te beoordelen inzake preventie.  

Het draaiboek werd maandag voorgesteld aan de Dialoograad, waarin de vertegenwoordigers van de erkende geloofsgemeenschappen, de niet-confessionele levensbeschouwingen en de Boeddhistische Unie van België zetelen. Zij verspreiden deze gids binnen hun gemeenschap, met name aan de verantwoordelijken van de gebedsplaatsen en vrijzinnigencentra.

De gids is uitsluitend voorbehouden aan hen en bepaalde hogere rechtscolleges. Een bredere verspreiding zou buitenstaanders immers inzicht geven in de beveiligingsmaatregelen, wat de effectiviteit ervan niet ten goede komt. 

Vincent Van Quickenborne, minister van Justitie: “Erediensten zijn regelmatig het slachtoffer van inbraak of diefstal, maar ook van misdrijven ingegeven door haat of discriminatie zoals vandalisme. Ook een daad van terreur valt nooit uit te sluiten. Sinds 2020 zien we opnieuw een stijgende trend. Met dit veiligheidsdraaiboek willen we de vertegenwoordigers van de geloofsgemeenschappen en de vrijzinnig humanistische verenigingen een praktisch en nuttig hulpmiddel aanreiken. Dit moet hen toelaten om hun gemeenschap, bezoekers, gebouwen en goederen op een betere en meer professionele manier te beschermen. Dit zonder in te boeten op de gastvrijheid die hen kenmerkt.”