'Samen maken we de stad: op weg naar échte participatie in Geel', zegt Lieselotte Thys (Open Vld-lijsttrekker). 'Wij willen alle Gelenaars laten deelnemen aan hun stad. Want geef toe, zonder haar ondernemers, haar vrijwilligers, haar inwoners, zou Geel niet zijn wat het nu is.
Ondertussen zijn we met 40.000. En dat betekent dat er 40.000 unieke visies zijn over wat er in Geel moet gebeuren of hoe Geel er in de toekomst uit moet zien. Met al die visies willen wij aan de slag gaan.
Om dit te kunnen doen is het belangrijk dat we een cultuur van kwaliteitsvolle participatie laten ontstaan in onze stad. Participatie is een trendy begrip en iedere politicus heeft er wel een mening over. We moeten oppassen dat het begrip geen lege doos blijft. Participatie zou het fundament moeten zijn van elk gevoerd beleid, niet zo maar een extra thema in een partijprogramma. Participatie is de kern van een sterke democratie.
Wij stelden ons de vraag: "Van waar komt die kloof tussen burger en politiek en waarom wordt die kloof steeds groter? Hoe zijn we nu eigenlijk tot deze scheefgetrokken situatie gekomen?"
Al een hele periode lopen de verwachtingen van de bevolking en het beleid onrustwekkend ver uit elkaar. De oorzaken hiervan zijn divers. Eén van de oorzaken is de professionalisering van de lokale overheden. Hierbij worden steeds meer hooggeschoolde vakambtenaren aangenomen.
Dit is op zich niet slecht en zeker in een stad als Geel, die in volle groei is, is er vraag naar professionalisering. Hierbij moet wel in acht genomen worden dat het aannemen van een managementlogica, meerjarenplanning, complexe wetgeving, enz. ertoe kan leiden dat het 'professionele' de norm gaat worden en hierbij de vraag gesteld kan worden wat de rol nog is van de 'participerende burger'.
Verder is ook de houding van de actieve burger veranderd. Engagementen zijn steeds vaker van kortere duur en meer gericht op een specifiek thema. Hierdoor wordt het minder evident om burgers langdurig te binden aan verenigingen of adviesraden.
Veel van het engagement dat we momenteel zien gebeurt naast de klassieke politieke kanalen. Tegelijk hebben die burgers wel een groot hart voor hun stad en zetten velen zich in als vrijwilliger. Deze participerende burger bouwen veel ervaring en kennis op, maar worden door de lokale overheid amper aangesproken op deze deskundigheid. Dit is een gemiste kans.
Een moderne lokale overheid moet innovatief omgaan met de kennis en ervaring van haar burgers en hier maximaal gebruik van maken. Onder onze participerende burgers ontstaan netwerken die naast het klassieke politieke stelsel leven. Die nieuwe netwerken zijn diverser dan bijvoorbeeld de klassieke adviesraden. Het zou dus jammer zijn om al die kennis en ervaring verloren te laten gaan.
Voor Open Vld Geel ligt de basis voor een sterke participatiecultuur in Geel dan ook vooral in gemeentelijke adviesraden en co-creatie.
Adviesraden: de draaischijf van de lokale democratie Bovenstaande evoluties zijn een kans om creatief aan de slag te gaan en anders om te gaan met bestaande structuren. De klassieke adviesraden hebben wel degelijk een meerwaarde in de lokale democratie maar ze zijn toe aan een update.
Gemeentelijke adviesraden zouden de draaischijf moeten worden van de lokale participatie. En daarbij vertrekken we vanuit hun unieke positie: het opvolgen van het beleid en het adviseren van beleidsmakers. De gemeentelijke adviesraden moeten in de eerste plaats hun kwaliteit bewaren.
En dat doen ze op de volgende manieren. Ten eerste wordt er gewerkt met een 'vaste kern'. Die moet zichzelf de vraag stellen: 'wie zit er nog niet rond deze tafel?' Na deze denkoefening moet de samenstelling van de adviesraad een weerspiegeling zijn van de hedendaagse realiteit.
Om adviesraden goed te laten werken moet het engagement en de inzet van twee kanten komen. Er moet een wederzijds respect zijn tussen de raad en het beleid. Adviesraden moeten zelf de handen uit de mouwen steken op proactief adviezen formuleren en ideeën opperen.
De lokale overheid moet op haar beurt maximaal rekening houden met het gegeven advies en er garanderen dat adviesraden degelijk hun werk kunnen doen. Adviesraden kunnen zeker ook inspelen op de 'professionalisering' van de lokale overheid.
Door bijvoorbeeld te werken met een prioriteitenlijst aan het begin van de meerjarenbespreking. Hiervoor moeten adviesraden uiteraard meer zicht krijgen op de bestuursagenda en de dossiers die op dat moment in behandeling zijn of op tafel liggen.
Enkel wanneer de adviesraad over de juiste en de volledige informatie beschikt kan er een kwalitatief advies gegeven worden. Beleidsmakers mogen in dit geval geen schrik meer hebben van adviezen die komen van een adviesraad. Iedereen wil ten slotte het beste voor Geel en iedereen beschikt over dezelfde informatie.
Verder kunnen adviesraden ook professionaliseren door het digitale tijdperk te omarmen en zelf online te gaan. Zo kunnen ze zelf communiceren met alle burger om bepaalde agendapunten naar voren te brengen en op de politieke agenda te zetten. Gedaan met stille adviesraden en je betrekt onmiddellijk veel meer burgers.
Co-creatie: samen maken we de stad Een tweede luik van onze participatievisie is minstens even belangrijk dan het versterken van de bestaande adviesraden: co-creatie.
Co-creatie is een vorm van samenwerking, waarbij alle deelnemers invloed hebben op het proces en het resultaat van dit proces, zoals een plan, advies of product. Kenmerken van cocreatie zijn het aangaan van een dialoog, het zoeken naar 'common ground', met veel enthousiasme en daadkracht en waar de focus ligt op het resultaat.
Voorwaarden voor succesvolle co-creatie zijn gelijkwaardigheid van de deelnemers, wederkerigheid, openheid en vertrouwen. De rol van de lokale overheid is hier dan ook enorm belangrijk. Deze moet namelijk de ruimte maken en de mogelijkheid bieden aan burgers om te kunnen participeren.
De beleidsmakers moet haar vertrouwen leggen in de burger en effectief iets doen met de aangereikte ideeën. Hiervoor moet de Gelenaar beschikken over de juiste informatie en moeten er systemen ingebouwd worden zodat zij hun stem kunnen laten horen.
Hierbij denken we aan een livestream van de gemeenteraad, een (online) vragenuurtje met schepenen en burgemeester en het verlagen van de drempel om iets te mogen komen toelichten in de gemeenteraad. De gemeenteraad moet het maandelijkse hoogtepunt van participatie worden. Verder kan het lokale bestuur zich actief open stellen voor participatie. Zo zouden alle schepenen en de burgemeester schepenen van participatie moeten zijn.
Ze moeten allemaal openstaan voor diverse meningen van burgers en adviesraden en dit meenemen in hun beleid. Het is ons een raadsel waarom politici vandaag schrik hebben van adviesraden en mondige burgers. Politici, nieuw of met bakken ervaring, zouden er goed aan doen om participatie te omarmen en er mee aan de slag te gaan. Dat is de toekomst, dat is de nieuwe politiek waar we op zitten te wachten.
Het organiseren van een burgerbegroting is de ultieme test voor een stad die participatie omarmt. En daarom is dit voor ons hét speerpunt van onze participatievisie.
Een burgerbegroting is een besluitvormend proces waarin burgers meedenken en onderhandelen over het verdelen van publieke geldbronnen. Jij, als burger, mag dus mee beslissen over het financieel beleid van de stad, m.a.w. jij beslist waar een deel van je belastinggeld naartoe gaat.
Jij niet alleen, maar wel samen met andere Gelenaars, hoe meer hoe beter. En het beleid verbindt zich ertoe om uit te voeren wat jullie beslist hebben.
Conclusie Doorheen deze tekst werd gekozen voor het begrip participatie in plaats van burgerparticipatie. Dit is bewust gedaan en vertrekt vanuit de visie dat participatie van beiden kanten moet komen.
De visie die veel partijen hanteren berust zich eerder op het activeren van burgers en hen aan het woord te laten. Dit is zeker niet slecht maar het is geen echte participatie. Het luisteren naar de stem van de burgers en met hun ideeën aan de slag gaan is in onze ogen een evidentie.
Participatie gaat veel verder omdat het beleid zelf zal moeten samenwerken met de burger. Burgers mogen dus ook wat verwachtingen stellen aan beleidsmakers. Zij mogen verwachten dat politici duidelijk en eerlijk communiceren over bepaalde beslissingen. Zij mogen verwachten dat als er een bezorgdheid wordt meegenomen dat hier echt actie wordt ondernomen. Zij mogen verwachten dat er naar hen geluisterd wordt. Een sterke democratie, dat moet van twee kanten komen', besluit Lieselotte Thys (lijsttrekker). (pb)
