Mediavrijheid: EP wijst op pogingen om critici het zwijgen op te leggen

Het Parlement is ernstig bezorgd over de toestand van de mediavrijheid in de EU en veroordeelt het geweld, de pesterijen en de druk waar journalisten mee kampen.

In een resolutie die werd aangenomen met 553 stemmen voor, 54 tegen en 89 onthoudingen wijst het Parlement op "pogingen van de regeringen van sommige lidstaten om kritische en onafhankelijke media het zwijgen op te leggen en de vrijheid en pluriformiteit van de media te ondermijnen".

De EP-leden zijn in het bijzonder bezorgd over de publieke omroepen in sommige EU-landen, die een "spreekbuis van regeringsgezinde propaganda" zijn geworden.

Ze benadrukken dat mediavrijheid, pluriformiteit, onafhankelijke media en de veiligheid van journalisten cruciale onderdelen zijn van het recht op vrije meningsuiting en informatie.

Al deze aspecten zijn essentieel voor het functioneren van de democratie binnen de EU. In de tekst wordt gewaarschuwd dat "de mediavrijheid de afgelopen jaren is verslechterd" en dat de COVID-19-uitbraak dit fenomeen nog heeft verergerd.

Journalisten beter beschermen, met name vrouwen

De EP-leden zien een patroon waarin "journalisten steeds vaker het zwijgen wordt opgelegd" en verwijzen naar de moorden op Daphne Caruana Galizia en Ján Kuciak en diens verloofde.

Beide moorden getuigen van de risico's die onderzoeksjournalisten lopen. De EP-leden roepen publieke figuren op om zich niet denigrerend uit te laten over journalisten en herinneren aan de wettelijke verplichting om alle aanvallen te onderzoeken.

Daarbij benadrukken ze dat vrouwelijke journalisten extra kwetsbaar zijn voor pesterijen en intimidatie en dat zij dus extra bescherming moeten krijgen.

Bedreigingen voor pluriformiteit door overmatige concentratie van media

Wanneer media-eigendom geconcentreerd raakt in de handen van enkelen brengt dat de pluriformiteit in gevaar en wordt het moeilijker om de verspreiding van desinformatie tegen te gaan.

Zo staat te lezen in de resolutie. De EP-leden eisen dat de EU-landen stappen ondernemen om zulke overmatige concentratie tegen te gaan en de transparantie te waarborgen.

Ze hekelen regeringen die zich te sterk inmengen door middel van overheidsreclame en stellen duidelijk dat geld van de EU niet mag worden besteed aan politieke propaganda of aan door de overheid gecontroleerde media.

Daarom doet het Parlement een oproep aan de Europese Commissie om in diens jaarlijkse verslag over de rechtsstaat voor iedere lidstaat na te gaan hoe transparant de eigendomsstructuren van mediakanalen zijn en in welke mate er particuliere en overheidsinmenging in de sector is.

De EP-leden willen dat pogingen om de vrijheid en de pluriformiteit van de media te schaden, opgevat moeten worden als ernstig en systematisch machtsmisbruik dat de fundamentele waarden van de EU schendt.

Desinformatie en haatzaaiende uitlatingen

De EP-leden willen een sterker wettelijk kader om steeds frequentere online haatzaaiende uitlatingen tegen te gaan en onlineplatforms en wetshandhavingsinstanties nauwer laten samenwerken.

Ze benadrukken dat de vrijwillige stappen die platforms ondernemen noodzakelijk, maar nog steeds onvoldoende zijn om desinformatie, illegale inhoud en buitenlandse inmenging aan te pakken.

Toch mogen onlineplatforms "geen particuliere censoren" worden en moet de verwijdering van illegale inhoud met waarborgen worden omkleed.

Tot slot worden in de tekst zorgen geuit over buitenlandse inmenging in de democratie, die tot doel heeft te polariseren en de pluriformiteit teniet te doen, en wordt gewaarschuwd voor de mogelijke schadelijke gevolgen van gemanipuleerde informatie over de COVID-19-pandemie.

Citaat

Rapporteur Magdalena Adamowicz (EVP, PL) zei: "Vandaag de dag zien we dat democratie wordt weggenomen en macht wordt overgenomen op basis van leugens.

Er bestaat geen vrijheid zonder onafhankelijke media, geen democratie zonder mediapluriformiteit. Media moeten de waarheid dienen, niet leugens. Ze zouden ten dienste moeten staan van kiezers, niet van de machthebbers, en ze zouden controle moeten uitoefenen op de macht.

Media zijn er om de democratie te beschermen, maar de media is ook in staat om democratie te doden. Daarom moeten ze onafhankelijk zijn."

Foto ©AdobeStock/Adzicnatasa