Parlement keurt modernisering notariaat goed
Na aanpassing van tarieven wordt notarisambt toegankelijker voor jongeren en worden excessen aangepakt. 'De ventôsewet uit 1803, waarin de regels rond het notarisambt zijn vastgelegd, was aan een grondige herziening toe. De archaïsche wetgeving verhindert de modernisering van de beroepsgroep, de verdere uitbouw van digitale dienstverlening en de verjonging van het notariaat.
Na de aanpassing van het koninklijk besluit inzake de tarieven van de notariële akten, zet minister van Justitie Vincent Van Quickenborne de hervorming van het notariaat verder met deze wetswijziging. De krijtlijnen: een bredere toegang tot het ambt, een onafhankelijke tuchtrechtbank, een versterking van het solidariteitsmechanisme binnen het notariaat en de verderzetting van de digitalisering. Het parlement keurde dit wetsontwerp vandaag goed.
Het koninklijk besluit inzake de tarieven van notariële akten, het eerste luik van de hervorming, werd reeds goedgekeurd voor de zomer. De tarieven kregen zo voor het eerst in 70 jaar een grondige update, rekening houdend met de huidige maatschappelijke context, de evolutie van de vastgoedprijzen en de verbreding van de notariële activiteit.
Onder meer de notariskosten bij de aankoop van een woning worden vanaf 1 januari 2023 fors verlaagd en vastgelegd op respectievelijk 750 euro en 550 euro voor de aankoopakte en de kredietakte, die voorheen samen makkelijk opliepen tot 2.000 euro. Voor de kredietakte werd tevens een forfaitaire vermindering van 20% op het ereloon voor alle schrijven doorgevoerd.
Zo wordt 98% van de aankopen van een woning goedkoper, voor een mediaanwoning van 232.500 euro is dit een daling van ongeveer 1.100 euro aan notariskosten. Ook de tarieven van de andere akten werden herzien.
Volwaardige notaris in loondienst
Het tweede luik van de hervorming is de wijziging van de ventôsewet van 16 maart 1803. De huidige bepalingen staan een modern notariaat, een verjonging van het notarissenkorps en verdere digitalisering in de weg. Minister van Justitie Van Quickenborne werkte daarom een wetsontwerp uit.
Daarin wordt het statuut van toegevoegde notaris gecreëerd, die als loontrekkende met een arbeidsovereenkomst zijn ambt uitoefent bij een andere notaris of een notarisvennootschap.
Veel jonge mensen zijn vandaag namelijk terughoudend om notaris te worden door de hoge werklast, een moeilijke combinatie van werk en privé en de hoge financiële drempels bij een overname van een kantoor. Op lange termijn dreigt hierdoor een tekort aan notarissen. Deze toegevoegde notaris is een volwaardig notaris met dezelfde bevoegdheden en is onderworpen aan dezelfde deontologische verplichtingen.
Meer solidariteit
Het solidariteitsmechanisme onder notarissen wordt versterkt. Zo worden kantoren in economisch zwakkere gebieden beter beschermd. De versterking van de solidariteit tussen notarissen in zwakkere en meer welvarende regio’s is noodzakelijk om de territoriale spreiding van de notariskantoren en dus de dienstverlening voor alle burgers te blijven garanderen. Daarom wordt de toepassing van solidariteitsbijdragen uit het notarieel fonds verruimd en de jaarlijkse bijdrage van elke notaris of notarisvennootschap aangepast.
Veelzijdiger
Om het ambt verder open te stellen en aantrekkelijker te maken, worden de maximumquota van te benoemen kandidaat-notarissen herzien en wordt de stage flexibeler. Een stage wordt bij meerdere notariële instellingen mogelijk, maar ook bij een balie of de juridische dienst van de Federatie van Notarissen. Dit laat de kandidaat-notarissen toe om ruimere vaardigheden op te bouwen. Aan het strenge examen wordt niet geraakt, maar stagiairs krijgen de mogelijkheid om zich te verdiepen in een specifiek onderwerp naar keuze, naar analogie met het examen voor de magistratuur.
Betere sanctionering
Om excessen en onregelmatigheden beter te bestrijden, wordt de bestaande tuchtrechtspraak aangepast. De huidige tuchtprocedure, die veeleer plaatsvindt op het lokaal niveau van de provinciale kamers, wordt geschrapt en vervangen door een doeltreffendere en professionelere regeling. Er wordt een nationale tuchtraad opgericht, met een Nederlandstalige en Franstalige kamer. Deze kamers zijn samengesteld uit een magistraat en twee assessoren. Deze rechtbank kan overgaan tot sancties, schorsingen of ontzettingen uit het ambt. Een auditoraat leidt de tuchtprocedures in. Het ontwerp bevat verder duidelijke en eenvoudige procedureregels. Deze zaken moeten de geloofwaardigheid van het beroep en van de handhaving verhogen.
Digitalisering
Bij de hervorming wordt ook rekening gehouden met de verdere digitalisering, in lijn met het bestaan van digitale akten en van de Notariële Aktebank. Door de aanpassing kunnen bovendien meer procedures geïnformatiseerd worden. Archaïsche vereisten, zoals de tussenkomst van vormgetuigen voor bepaalde akten, verdwijnen uit de teksten. Verdere technische wijzigingen maken de wet op het notarisambt conform met andere recente hervormingen zoals van het vennootschapsrecht.
Zowel het goedgekeurde koninklijk besluit over de tarieven als de wijziging van de ventôsewet zullen eerstdaags in het Belgisch Staatsblad verschijnen. Deze nieuwe regels treden op 1 januari 2023 in werking.
Vincent Van Quickenborne, minister van Justitie: “Notarissen vervullen een zeer belangrijke rol in de rechtsstaat, want ze maken onze onderlinge verbintenissen juridisch sluitend. Steeds minder mensen willen echter nog notaris worden. Archaïsche regels en procedures stonden een modernisering en verjonging van het ambt in de weg.
Daarom zorgen we voor moderne regels, een bredere toegang tot het ambt, solidariteit onder notarissen en een onafhankelijke tuchtrechtspraak. Dat zal niet alleen de notarissen ten goede komen, maar ook de burger. Zeker nadat we de tarieven fors verlagen, zoals we reeds voor de zomer beslisten.”
