Eerder dit jaar kondigde het lab van professor Xavier Saelens (VIB-UGent Centrum voor Medische Biotechnologie) de vondst aan van een unieke antistof die in staat is om het SARS-CoV-2 virus (veroorzaker van de ziekte COVID-19) te binden op een kritische plaats.

Deze antistof werd ontwikkeld in samenwerking met twee onderzoekslaboratoria in de VS. Het team heeft nu belangrijke vorderingen gemaakt in het ontwikkelen van een potentieel middel tegen het coronavirus gebaseerd op deze antistof.

Deze vooruitgang werd gerealiseerd dankzij intensieve inspanningen van verschillende teams in het Centrum voor Medische Biotechnologie.

Antistof tegen COVID-19

Sinds de uitbraak van coronavirus (COVID-19), werkt het lab van professor Xavier Saelens hard aan een potentiële behandeling voor de virale infectie. Eerder werk van de wetenschappers identificeerde een antistof die in staat is om de binding te verhinderen tussen een belangrijk viraal eiwit en menselijke cellen.

Dit eiwit is aanwezig op het virusoppervlak en noodzakelijk voor het virus om menselijke cellen binnen te dringen.

Nieuwe bevindingen, in samenwerking met het laboratorium van Jason McLellan (University of Texas at Austin, VS) en Markus Hoffmann en Stefan Pöhlmann (German Primate Center – Leibniz Institute for Primate Research, Göttingen, Germany), tonen nu aan dat de antistof een labo-variant van het virus onschadelijk kan maken.

Dat is een belangrijke stap vooruit in het onderzoekstraject.

Op weg naar bescherming

Deze laboproeven bieden een eerste bewijs dat de antistof bescherming kan bieden tegen het nieuwe coronavirus. Het middel kan immers verhinderen dat het virus menselijke cellen infecteert.

De antistof kan ook worden geproduceerd via processen die in de biofarmaceutische industrie gangbaar zijn en grote schaal productie mogelijk maken.

Prof. Saelens benadrukt: "Dit is een belangrijke stap voorwaarts in de strijd tegen COVID-19, het resultaat van fantastisch teamwerk van leden in mijn onderzoeksgroep en die van Prof. Nico Callewaert (VIB-UGent Centrum voor Medische Biotechnologie)."

Dr. Bert Schepens, stafwetenschapper in het team van prof. Saelens: "Goed teamwerk is cruciaal. We kunnen rekenen op de expertise in het onderzoekscentrum, de collega's van VIB Discovery Sciences en het VIB Innovation & Business team.

We zullen blijven samenwerken, ook met academische experten buiten de VIB-muren. Het voelde dan ook als een collectieve overwinning toen we de virusonderdrukking konden vaststellen in deze experimenten."

In tegenstelling tot vaccins biedt zo'n antistof onmiddellijke – weliswaar meer kortstondige – bescherming.

Het voordeel is dat de patiënt geen eigen antistoffen dient aan te maken. Zeker de meest kwetsbare personen, zoals ouderen, reageren vaak minder sterk op vaccins, waardoor de bescherming vaak niet volledig is.

Ook gezondheidswerkers of mensen die mogelijk blootgesteld werden aan het virus, kunnen zo onmiddellijk beschermd worden tegen het virus.

Dit type geneesmiddel kan dus een belangrijk hulpmiddel zijn bij het bestrijden van de huidige pandemie.

De volgende stappen

Toch is het belangrijk op te merken dat een bevestiging van deze resultaten met het ziekteverwekkend virus zelf nog nodig is.

Deze proeven zijn momenteel gaande. De ontwikkeling van deze antistof moet nog meerdere fases doorlopen.

Dit houdt onder meer in dat de veiligheid en werkzaamheid in proefdieren en patiënten moet getest worden. Hiervoor verkent VIB momenteel verschillende partnerschappen met industriespelers.

Hilde Crevits, Vlaams minister van Wetenschap en Innovatie: "In tijden van crisis is het belangrijk om het hoofd koel te houden. Dat is exact wat deze topwetenschappers van VIB en de UGent gedaan hebben.

Door hun jarenlange biomedisch onderzoek naar het SARS virus konden ze relatief snel gelijkenissen opmerken met het huidige coronavirus. Dit stelde hen in staat om deze eerste belangrijke doorbraak te realiseren.

Uiteraard is verder onderzoek en ontwikkeling nog nodig, en zijn we er nog niet. Maar als minister van Wetenschap en Innovatie ben ik verheugd om te zien dat Vlaanderen mee aan de top staat in de biotechnologische strijd tegen corona."

Ondertussen volgt VIB, net zoals het hele land, de richtlijnen van de FOD Volksgezondheid, te vinden op https://www.health.belgium.be/nl/news/coronavirus-covid-19-preventieve-maatregelen

PB : Xavier Saelens (VIB-UGent Centrum voor Medische Biotechnologie) - foto VIB).